Πώς θα φύγουμε (αν...) απ’ το ευρώ ...

Άρθρο ειδικού συνεργάτη (tanea gr)

Τον τελευταίο καιρό η επιστροφή της Ελλάδας στη δραχμή εμφανίζεται από πολλούς σχεδόν ως αναπόφευκτη. Κυρίως στο εξωτερικό από έγκυρους αναλυτές και οργανισμούς, ενώ στο εσωτερικό η προοπτική ξορκίζεται, χωρίς όμως να καταβάλλεται προσπάθεια για την αποφυγή του μοιραίου. Η έξοδος μιας χώρας από νομισματική ένωση θα είναι μια ιστορικά πρωτοφανής εξέλιξη. Από τη στιγμή που πολλοί τη θεωρούν αναπόφευκτη, έχουν αρχίσει και τα σενάρια: «πώς μπορεί να γίνει;». Τα σενάρια επιχειρούν να ελαχιστοποιήσουν τις επιπτώσεις τόσο στο διεθνές χρηματοοικονομικό σκηνικό όσο και στο εσωτερικό...

Μπορεί η Ελλάδα να εκδιωχθεί από το ευρώ;
Τυπικά όχι. Για την έξοδο από την ευρωζώνη απαιτείται η συναίνεση όλων των εταίρων - και της Ελλάδας. Η έξοδος, εάν συμβεί, θα είναι οικειοθελής. Η παύση των εκταμιεύσεων του δεύτερου πακέτου στήριξης (Μνημόνιο - δανειακή σύμβαση) σχεδόν αυτομάτως οδηγεί σε παύση εσωτερικών και εξωτερικών πληρωμών. Η διατήρηση του ευρώ ως νομίσματος θα είναι ο απόλυτος παραλογισμός και η απόλυτη καταστροφή. Το τραπεζικό σύστημα θα καταρρεύσει, οι επιχειρήσεις θα πτωχεύουν κατά χιλιάδες κάθε εβδομάδα, τα δημόσια έσοδα θα κατακρημνισθούν, κάθε οικονομική δραστηριότητα - πλην της μαύρης αγοράς - θα σταματήσει. Ο έλεγχος κίνησης κεφαλαίων θα είναι υποχρεωτική αμυντική κίνηση, η οποία σχεδόν αυτομάτως θέτει εν αμφιβόλω τη συμμετοχή της χώρας στην ΕΕ. Σε περίπτωση παύσης των τροϊκανών εκταμιεύσεων, η έξοδος της Ελλάδας από την ευρωζώνη είναι η εθνικώς και ανθρωπιστικώς επιβεβλημένη επιλογή της όποιας ελληνικής κυβέρνησης. Δυστυχώς!
Η έξοδος σε εθνικό νόμισμα θα συνοδευτεί από αστρονομικό πληθωρισμό, ραγδαία πτώση του κατά κεφαλήν εισοδήματος, αστρονομική ανεργία. Η μαύρη αγορά θα ανθήσει όπως στις κοινωνίες του μηδέποτε υπάρξαντος σοσιαλισμού. Πρώτος τη τάξει θα είναι ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη.

Μπορεί η Ελλάδα να εκβιάσει την παραμονή της στο ευρώ;
Στην Ελλάδα είναι διαδεδομένη η άποψη ότι η ζημία των εταίρων από πιθανή έξοδο της χώρας από την ευρωζώνη θα έχει τεράστιο κόστος γι' αυτούς, είναι αναγκασμένοι να συνεχίσουν να μας στηρίζουν με οποιοδήποτε κόστος. Η υπόθεση αυτή είναι σαν τις μπλόφες στο πόκερ: πρέπει να πεις «τα βλέπω!». Λεπτομερείς εκτιμήσεις των επιπτώσεων από πιθανή οικονομική κατάρρευση της Ελλάδας ανεβάζουν το μέγιστο πραγματικό κόστος σε περίπου 300 δισ. ευρώ. Οσο περίπου και το κόστος «διάσωσης» της Ελλάδας εάν καταφέρει να βγει αυτοδύναμη για δανεισμό στις αγορές το 2020 - εάν βέβαια το Μνημόνιο 2 και τα όποια μνημόνια ακολουθήσουν μέχρι τότε εκτελεστούν επιτυχώς. Η σχεδόν αυτιστική άρνηση των ελληνικών κυβερνήσεων να προχωρήσουν στις απαραίτητες αλλαγές καθιστούν βέβαιη την ανάγκη για σημαντικά μεγαλύτερη στήριξη. Είναι ένα βαρέλι δίχως πάτο που είπε πρόσφατα η αυστριακή υπουργός Οικονομικών. Σε λογιστικά εκτιμήσιμα μεγέθη, η άρση της στήριξης της Ελλάδας είναι πια μια ελκυστική επιλογή. Ο πιθανός ελληνικός εκβιασμός στηρίζεται μόνο στο κόστος από την «ψυχολογία των αγορών» και στο πολιτικό κόστος. Οσον αφορά τις επιπτώσεις στις αγορές, οι απόψεις των έγκυρων αναλυτών και οργανισμών διίστανται. Οσοι θεωρούν ότι η ευρωζώνη και η ΕΚΤ δεν θα κάνουν τίποτε για περιορισμό των επιπτώσεων, προβλέπουν παγκόσμια χρηματοοικονομική κρίση άγνωστων διαστάσεων. Οι αντίθετες εκτιμήσεις όμως κερδίζουν συνεχώς έδαφος: η έξοδος της Ελλάδας θα ανακουφίσει τις αγορές και θα οδηγήσει σε ταχύτατη ευρωπαϊκή σύγκλιση. Με την Ελλάδα απ' έξω. Δυστυχώς!

Μπορεί να γίνει ομαλή έξοδος από την ευρωζώνη;
Η έννοια «ομαλή» είναι σχετική. Ας περιοριστούμε σε μια ερμηνεία του όρου ως «ελέγξιμες αναταράξεις στην Ευρώπη και ελαχιστοποίηση του προβλήματος στο εσωτερικό της χώρας». Κάτι τέτοιο απαιτεί την εκ των προτέρων συμφωνία της ελληνικής κυβέρνησης με τους εταίρους, πολύμηνη προετοιμασία και σημαντική οικονομική στήριξη. Πλην όμως είναι προφανές ότι μια τέτοια συμφωνία δεν μπορεί να κρατηθεί μυστική για περισσότερο από μερικές ημέρες, αν όχι ώρες. Η απόσυρση καταθέσεων με τη συνακόλουθη κατάρρευση του τραπεζικού συστήματος θα γίνει σε συνθήκες πανικού. Οι διεθνείς συναλλαγές, άρα και εισαγωγές ακόμη και ειδών πρώτης ανάγκης, θα κινηθούν μεταξύ κατάρρευσης και αστρονομικού κόστους. Η υποτιθέμενη ομαλή έξοδος απαιτεί έκτακτα μέτρα σε όλες τις οικονομικές και κοινωνικές δραστηριότητες. Η δε περίοδος της υποτιθέμενης προετοιμασίας θα είναι η απόλυτη κόλαση.

Αν αγνοηθούν τα παραπάνω προφανή, η ομαλή έξοδος δίνει ευκαιρία για εκπόνηση σεναρίων. Τέτοια σενάρια είναι η συνύπαρξη δύο νομισμάτων: του euro για τις εξωτερικές συναλλαγές και ενός εσωτερικού νομίσματος, του geuro των γερμανών αναλυτών, ή οι εσωτερικές πληρωμές με πιστωτικά σημειώματα (IOU - «σου χρωστάω»). Τα IOU σύντομα θα καταλήξουν να γίνουν χωνάκια για να πουλούν τα κάστανα οι καστανάδες. Τα δε σενάρια εσωτερικού νομίσματος είναι καλά για να «πουληθεί» πολιτικά η έξοδος. Τίποτε δεν μπορεί να σταματήσει, ειδικά στο ανύπαρκτο ελληνικό κράτος, τη ραγδαία υποτίμηση, τον αστρονομικό πληθωρισμό και τη μαύρη αγορά.
Η υποτιθέμενη ομαλή έξοδος θα συνοδευτεί από προφανείς «διευκολύνσεις», όπως μια περαιτέρω μείωση του χρέους κατά 50-60 δισ. ευρώ (ας πούμε, από επαναγορά των νέων ομολόγων του PSI και την αγορά των παλαιών ομολόγων από τις κεντρικές τράπεζες), νέες χορηγήσεις της τάξεως των 50 δισ. ευρώ για να τα βγάλουμε πέρα. Το αποτέλεσμα θα είναι και πάλι, σε συνδυασμό με τη ραγδαία μείωση του ΑΕΠ και των εσόδων του Δημοσίου, μια Ελλάδα με τεράστιο χρέος (ως ποσοστό του ΑΕΠ πάνω από 200%), με μεγάλα ελλείμματα, απίθανο πληθωρισμό και αστρονομική ανεργία.

Οι εκδοχές εξόδου από την ευρωζώνη διαφοροποιούνται μόνο στην έκταση του ανθρωπιστικού προβλήματος για τα 10 από τα 11 εκατομμύρια πολιτών αυτής της χώρας. Το ένα εκατομμύριο που απομένει θα είναι η νέα (ίδια με την παλιά, κατά πάσα βεβαιότητα) οικονομική ολιγαρχία με τους στρατούς της. Οπως στη Ρωσία, λίγο-πολύ. Οι νοσταλγοί του παρελθόντος και οι ριζοσπάστες των οικονομικών θα είναι ευτυχείς από το ανδρεοπαπανδρεϊκό μοντέλο των διολισθήσεων του νέου νομίσματος που θα διακόπτονται από ραγδαίες υποτιμήσεις, ώστε όλοι μαζί να καμωνόμαστε ότι δουλεύουμε και κάποιοι να καμώνονται ότι μας πληρώνουν.
Η διατήρηση της χώρας στην ευρωζώνη είναι η μόνη πραγματική επιλογή. Με νύχια και με δόντια πρέπει να κρατηθούμε στην ενιαία Ευρώπη για να μη γυρίσουμε στη δεκαετία του 1950. Επικειμένων των εκλογών, μόνο να ελπίζουμε μπορούμε ότι τα πολιτικά κόμματα θα παύσουν να ερωτοτροπούν με τα σενάρια επανατακτοποίησης της «πολιτικής τάξης» πάνω στα ερείπια. Με νύχια και με δόντια, λοιπόν!

tanea gr