Ευθυμογράφημα: «Έκτακτο παράρτημα»…

Γράφει η ΤΖΕΝΝΥ Π. ΣΙΑΜΑΛΕΚΑ (Π.Λ.)

«Έκτακτο παράρτημα! Έκτακτο παράρτημα!»… Έτσι φώναζαν παλιά οι εφημεριδοπώλες. Όταν άκουγες στο δρόμο, να διαλαλούν την εφημερίδα μ’ αυτό τον τρόπο, ήξερες πως κάτι πολύ σημαντικό έχει συμβεί... Ή έγινε κάποιο πολύνεκρο δυστύχημα ή μεγάλος σεισμός ή ακόμα χειρότερα πως έχει κηρυχθεί πόλεμος. Το έκτακτο παράρτημα σήμαινε επανέκδοση του φύλλου για να συμπεριληφθεί σ’ αυτό το καινούργιο συμβάν.
Οι νεαροί εφημεριδοπώλες κράταγαν μια αγκαλιά από εφημερίδες και έτρεχαν μέσα στα σοκάκια της πόλης για να διαδώσουν έντυπα πλέον τα γεγονότα.

Ο κάθε διαβάτης, βιαστικός κι αργόσχολος, έδινε ένα κέρμα για να πάρει το φύλλο προς ενημέρωση. Κι όταν ακόμη δεν είχαν καν την ευχέρεια της μιας δραχμούλας... στέκονταν όρθιοι στα περίπτερα σπρώχνοντας ο ένας τον άλλο, για να διαβάσουν τα πρωτοσέλιδα. Το έκτακτο παράρτημα ήταν συχνό φαινόμενο. Ο λόγος όμως διέφερε. Άλλοτε εξαιρετικά σοβαρός ή τραγικός. Κι άλλοτε πάλι λιγότερο επώδυνος.
***
Έκτακτο παράρτημα, για παράδειγμα, κυκλοφόρησε το 1966, όταν μαθεύτηκε το φοβερό ναυάγιο με το οχηματαγωγό ΗΡΑΚΛΕΙΟ, έξω από την Φαλκονέρα με 230 νεκρούς.
Έκτακτο παράρτημα, το 1958, όταν έπεσε στο γκρεμό, παραμονές Χριστουγέννων, το λεωφορείο που πήγαινε για το Μιχαλίτσι στα Τζουμέρκα, γεμάτο επιβάτες.
Έκτακτο κι όταν πέθανε ο βασιλιάς Παύλος στα μέσα της δεκαετίας του ‘60 και τον διαδέχτηκε ο Κωνσταντίνος... έκτακτο με τους σεισμούς στα Επτάνησα... Έκτακτο φυσικά στις 28 Οκτώβρη του ’40, όταν οι Ιταλοί μας κήρυξαν τον πόλεμο.
***
Οι εφημερίδες τότε δούλευαν σκληρά, γιατί ήταν το μοναδικό μέσο ενημέρωσης, μαζί βέβαια με το κρατικό ραδιόφωνο. Αν ήθελες να μαθαίνεις, τι συμβαίνει στον κόσμο, έπρεπε νάχεις τ’ αυτί σου κολλημένο στο τραντζίστορ ή ν’ αγοράζεις εφημερίδα.
Η επιλογή της εφημερίδας χαρακτήριζε και τις πολιτικές πεποιθήσεις του αναγνώστη. Η «Εστία», από τις πλέον σοβαρές και έγκριτες, είχε το δικό της κοινό. Η «Ακρόπολη», πιο χαλαρή και πιο κουτσομπολίστικη, απευθυνόταν σε αναγνώστες με λιγότερες απαιτήσεις. Και φυσικά ο «Εθνικός Αγώνας», η «Βραδυνή», η «Απογευματινή», η «Καθημερινή», η «Αθηναϊκή» και πολλές άλλες, ανάμεσά τους και ο «Ριζοσπάστης», που μέχρι να νομιμοποιηθεί το ΚΚΕ, ήταν πρόβλημα να τον αγοράσεις! Έπρεπε δηλαδή, αν ζούσες στην Αθήνα, να φτάσεις μέχρι την Ομόνοια και να τον ζητήσεις, από έναν άγνωστο περιπτερά... γιατί ο περιπτεράς της γειτονιάς σου, μπορεί και να σ’ «έδινε» στην αστυνομία και να φακελωνόσουν ως αριστερός.
***
Οι εφημερίδες ήταν ισχνές σε πάχος αλλά με ωραίο περιεχόμενο. Με μάχιμους ρεπόρτερ, με σπουδαίους αρθρογράφους, με σκιτσογράφους,  που άφησαν εποχή και με χρονογράφους, όπως τον Τσιφόρο, τον Ψαθά, τον Γιαννακόπουλο... αργότερα τον Φρέντυ Γερμανό... Άνθρωποι που ήξεραν να χειριστούν την πένα τους και σέβονταν τη νοημοσύνη του αναγνώστη.
Τι κι αν το μελάνι πολλές φορές ξέβαφε; Τι κι αν οι φωτογραφίες ήταν ασπρόμαυρες και θολές. Οι παλιές εφημερίδες είχαν την γοητεία της ακεραιότητας. Και η χρησιμότητά τους ξέφευγε από το πλαίσιο της ενημέρωσης, γίνονταν πολυχρηστική. Την διάβαζες αλλά δεν την πετούσες. Την ανακύκλωνες: Ο παντοπώλης σου τύλιγε το μπακαλιάρο σε εφημερίδα. Σου πούλαγε το χαλβά σε εφημερίδα! Τα ψώνια πακετάρονταν σε εφημερίδα και δένονταν με σπάγκο. Εφημερίδες έβαζαν οι άνθρωποι στα παπούτσια τους, όταν έβρεχε, για να παραμείνουν στεγνοί... Εφημερίδες ακόμη και στα W.C. αντί χάρτου υγείας!
***
Από την έναρξη της παντοδυναμίας του Ανδρέα Παπανδρέου και εντεύθεν, το τοπίο άλλαξε. Η εμφάνιση και μόνο της «Αυριανής» ήταν αρκετή για να αλλοτριώσει όλο το σύστημα της έντυπης ενημέρωσης. Λαϊκισμός στο έπακρο. Φανφάρες. Κι αχαλίνωτη διαστρέβλωση όλων των πολιτικών πεπραγμένων. Οι Κουρήδες δημιούργησαν τους Αυριανιστές, δηλαδή το σώμα γενίτσαρων του ΠΑΣΟΚ. Και οι εκδότες μεταλλάχτηκαν σε πανίσχυρους οικονομικούς παράγοντες με ομίλους εταιριών, με διαπλεκόμενες χρηματιστηριακές επενδύσεις... Και φυσικά μ’ ένα ατέλειωτο «δούναι και λαβείν», με τον εκάστοτε βουλευτή, υπουργό αλλά και πρωθυπουργό. Έχει ειπωθεί, ότι ο Τύπος είναι η τέταρτη εξουσία. Στη χώρα μας από το 1980 και μετά είναι η πρώτη. Οι μεγαλοεκδότες – καναλάρχες μοιράζουν την πίτα, κατευθύνουν τα γεγονότα κι αποφασίζουν, τι θα προβάλλουν, τι θ’ αποκρύψουν, με ποιο σκάνδαλο θα απασχολήσουν την κοινή γνώμη και για πόσο. Το θέμα Γιοσάκης έπαιζε ένα μήνα συνέχεια. Ο Χριστοφοράκος είκοσι μέρες. Βατοπέδι και Εφραίμ για πολύ καιρό. Με τον Άκη ασχολήθηκαν, όταν αυτοί το αποφάσισαν. Αν αυτοί το θελήσουν δεν θα μάθουμε τα ονόματα της περιβόητης λίστας Λαγκάρντ. Κι αν κάποιος πάει κόντρα στο ρεύμα, όπως έγινε με τον Βαξεβάνη, μπορεί και να βρεθεί στη φυλακή!
***
Ο Στ. Ψυχάρης είχε πει: Όλα τα μέσα ενημέρωσης είναι ιδιωτικές εταιρείες, που αποσκοπούν στο έσοδο. Η «Ελευθεροτυπία» ήταν η πρώτη διδάξασα. Ο διευθυντής και μεγάλη φίρμα στην πιάτσα της δημοσιογραφίας – πανίσχυρος Σεραφείμ Φυντανίδης αμείβονταν με 47.000 ευρώ το μήνα. Η «Κυριακάτικη Ελευθεροτυπία» ήταν η εφημερίδα, που άνοιξε το δρόμο των DVD προσφορών, μαζί με περιοδικό – το Έψιλον – κι ένα σωρό ακόμα καλούδια που συμπλήρωναν το Κυριακάτικο πολυδιαφημιζόμενο πακέτο. Κανείς πια δεν νοιάζονταν για το περιεχόμενο των εφημερίδων. Σημασία είχε μόνο τι προσέφερε στους αναγνώστες.
Ε, λοιπόν προσέφεραν τα πάντα: Μεζονέτες, διαμερίσματα, εξοχικά, αυτοκίνητα... κομπολόγια, τσιολαδάκια, καθρεφτάκια... σαν αυτά που δώριζαν παλιά στους Αφρικανούς φύλαρχους, οι λευκοί κατακτητές. Αρκεί βέβαια να συγκέντρωνες τα κουπόνια που δημοσίευε καθημερινά η εφημερίδα για να μπεις στην κλήρωση.
Ο κόσμος εθίστηκε στις προσφορές. Και οι εφημερίδες στα υπέρογκα δάνεια από τις τράπεζες. Η Ελευθεροτυπία συμπορεύτηκε με τη χρεοκοπημένη Ελλάδα. Μια δημοφιλής εφημερίδα, που χρειάζονταν δύο εκατομμύρια ευρώ το μήνα μόνο για μισθοδοσία!.. Ναι σωστά το διαβάσατε... έβαλε λουκέτο στην ένδοξη πορεία της, μόλις η Αlpha Bank και η Εθνική έπαψαν να την μπολιάζουν οικονομικά.
***
Για όλους αυτούς τους λόγους ακούστηκε προκλητικό ή μάλλον άκαιρο το γεγονός ότι ο εκδότης της εφημερίδας «Ποντίκι» Αντ. Δελατόλας αποφάσισε εν μέσω βαθύτατης κρίσης, να εκδώσει μία ακόμα εφημερίδα, με 50 αρχικά εργαζόμενους (που στη συνέχεια θα γίνουν περισσότεροι) για να εκφράσει, λέει, τον ευρύτερο χώρο της αριστεράς. Λες και το ήδη υπάρχον «Ποντίκι» πράττει το αντίθετο. Τέτοιες ώρες. τέτοια λόγια…
Ακόμη, μια ομάδα απολυμένων της «Ελευθεροτυπίας» σκάει μύτη στην πιάτσα με την έκδοση «Της εφημερίδας των Συντακτών» που θα βασίζεται, σ’ ένα ιδιότυπο συνεταιρισμό, των συμμετεχόντων. Παράλληλα, η Μάνια Τεγοπούλου, η κληρονόμος και ιδιοκτήτρια της παλιάς «Ελευθεροτυπίας», θέλει, λέει, να την επανεκδώσει... Και έχει έτοιμο σχέδιο εξυγίανσης!
***
Μπορεί λοιπόν ως λαός να δοκιμαζόμαστε. Φαίνεται όμως πως τις δοκιμασίες μας μάς αρέσει να τις διαβάζουμε. Μας αρέσει να συντηρούμε με το υστέρημά μας τα υποπροϊόντα των μεγαλοεκδοτών. Και να παραμυθιαζόμαστε με το life style των εντύπων τους.
Όσο για την ενημέρωση, αυτή την προσφέρει με αξιοπρέπεια, ο τοπικός Τύπος, σε όλα τα μέρη της Ελλάδας. Στα Γιάννενα τουλάχιστον έχουμε αρκετές εφημερίδες που κάνουν ευσυνείδητα τη δουλειά τους. Και με μια προσεκτική ανάγνωση, μαθαίνεις τι συμβαίνει στην πόλη σου, στο Νομό σου αλλά και τον υπόλοιπο κόσμο.
Οφείλουμε να τις επιλέγουμε και να τις στηρίζουμε, γυρνώντας επιδεικτικά την πλάτη στα μεγάλα και αδηφάγα εκδοτικά «τζάκια».
http://www.proinoslogos.gr/component/content/article/35/15174
10/11/12