Οι οικονομολόγοι στα ΜΜΕ και η «ξεχασμένη» μαρξιστική θεωρία

Της Ελευθερίας Καρνάβου,
δρος London School of Economics, ομότιμη καθηγήτρια ΑΠΘ.

Για πολλά χρόνια τα πανεπιστήμια δίδασκαν και διδάσκουν οικονομικά που στηρίζονταν στο νεο-Κλασικό υπόδειγμα της Οικονομικής δραστηριότητας. Στο ίδιο διάστημα, η μαρξική πολιτική οικονομία παραγκωνίστηκε ως περίπου «μουσειακό» έργο, πεπερασμένης χρονικότητας, παραχθέν στο παρελθόν, ξεπερασμένο στο παρόν κατάλληλο για το περιθώριο της πανεπιστημιακής διδασκαλίας, ως εγκυκλοπαιδική γνώση, ως ιστορική επισκόπηση ή ως άλλοθι ελεύθερης διακίνησης ιδεών.
Οι προσκαλούμενοι σήμερα στα ελληνικά τηλεοπτικά πάνελ οικονομολόγοι του κυρίαρχου ρεύματος, νεο-κλασικής κατά βάση θεμελίωσης, χαίρονται ιδιαιτερα για την πρόσκληση, ακόμη και όταν τους δινονται 60΄΄, μοιάζουν να μην συνειδητοποιούν την συμβολή τους στην άκρως προβληματική εκπαίδευση φοιτητών -με ημιμάθεια και συντηριτισμό- στην προώθηση μιας στρεβλής πρόσληψης της πολιτικής /οικονομικής / κοινωνικής πραγματικότητας.

Τι προσκομίζουν οι προσκεκλημένοι; Πολύ συχνά κοινοτοπίες, ευχάριστες στα αυτιά των κρατούντων, συντονισμένες με τον κυρίαρχο πολιτικό λόγο, εγκλωβισμένοι τόσο στις θεωρίες που προήγαγαν όσο και στην επιθυμία να επαναπροσκληθούν στα ΜΜΕ στο μέλλον.
Τι ήταν λοιπόν το νεο-κλασικό θεωρητικό κατασκεύασμα με το οποίο συντάχθηκε (και συντάσσεται) η συντριπτική πλειονότητα των πανεπιστημίων, των οικονομολόγων και (κατά συνέπεια και ) των φοιτητών για πάρα πολλές δεκαετίες ;
Ονομάστηκε νεο – Κλασσικό, κατ ευφημισμό, ενώ αρνείτο διαρρήδην το θεμέλιο της Κλασικής Οικονομικής Διδασκαλίας, αστών οικονομολόγων όπως ο Ρικάρντο και ο Ανταμ Σμιθ που προηγήθηκαν του Μαρξ, ήταν 100% διανοητές του καπιταλισμού και υποστηρικτές του πλην όμως ως γνήσιοι επιστήμονες (και όχι εντολοδόχοι της εξουσίας) εδιαφέρονταν πρωτίστως για την ερμηνεία του υπο μελέτη αντικειμένου.
  Η πεμπτουσία του συνίστατο στην απόκρυψη όλων όσων είχαν κατανοηθεί και διδαχθεί από τους Κλασικούς Οικονομολόγους και επεκταθεί / εμβαθυνθεί από τον Μαρξ. Στηρίζοταν στη μετατροπή των οικονομικών σε θετική τρόπον τινα επιστήμη με νομιμοποιητικό μανδύα στοιχεία μαθηματικών. 


Το νέο- Κλασικό Υπόδειγμα 

• 1) καταργούσε την εργασιακή θεωρία της αξίας, 

• 2) απεμπολούσε τη ιστορία και την κοινωνική προβληματική από το εσωτερικό του, 

• 3) άφηνε την εντύπωση μιας ανιστορικότητας, φυσικότητας και ομαλής επικράτησης του καπιταλισμού (αποσιωπώντας μεταξύ άλλων τη βίαιη και συχνά αιματηρή επικράτηση του συστήματος δια της πρωτογενούς συσσώρευσης) σφραγίζοντας και την παραμικρή ρωγμή εμφάνισης άλλων οικονομικών σχέσεων και δομών στο μέλλον, 

• 4) κατέστησε την κυκλοφορία (αγορά) προνομιακό αναλυτικό του τόπο, 

• 5) υποβάθμισε την αναλυτική προτεραιότητα του επιπέδου της παραγωγής, 

• 6) συσκότισε απόλυτα ότι είχε διαυγαστεί στο επίπεδο ανάλυσης της παραγωγής και της καπιταλιστικής συσσώρευσης από τον Άνταμ Σμιθ και κυρίως τον Μαρξ, 

• 7) κατέστησε το επίπεδο της παραγωγής δευτερεύοντα τόπο της ερμηνευτικής του, 

• 8) κεφάλαιο και εξηρτημένη εργασία παρουσιάστηκαν ως αδιαφιλονίκητες και φυσικές (όπως οι εποχές του έτους και η βαρύτητα) και γι’ αυτό το λόγο αιώνιες.

Η εργασιακή θεωρία της αξίας απεδείκνυε τον φύσει εκμεταλλευτικό χαρακτήρα του καπιταλισμού και υπογράμμιζε τη ιστορικότητα του αντί να τον αναπαριστά ως αιώνιο. Η διαπραγμάτευση του οικονομικού γίγνεσθαι από το Κλασσικούς Οικονομολόγους και τον Μαρξ ήταν άκρως επιστημονική, επίπονα αναλυτική, εμπειρικά τεκμηριωμένη και κριτικά ανατρεπτική. Το νεο -Κλασικό υπόδειγμα και τα παράγωγα του διακρίνονται από πολλά επιστημονικά κενά και επιστημονικές αφαιρέσεις που κραυγάζουν για την πολιτική τους σκοπιμότητα και νομιμοποιητική (του καπιταλισμού) πρόθεση.
Η επιχειρηματολογία μας σε ότι αφορά στον ρόλο τον οικονομολόγων και (σε μέρος) της σύγχρονης οικονομικής σκέψης, υποστηρίζεται από διακεκριμένους οικονομολόγους, από διαφορετική οπτική που όμως σχετίζεται με σοβαρά επιστημολογικά προβλήματα της κρατούσας οικονομικής σκέψης (όπως η επιμονή της σε παραδοχές που καταφάνερα δεν ισχύουν). Ένα μόνο παράδειγμα είναι ο νομπελίστας J. Stiglitz όταν, επί παραδείγματι , διατείνεται ότι οι σύγχρονοι οικονομολόγοι λειτούργησαν συχνά ως χειροκροτητές των κυβερνώντων αντί ως επιστήμονες.
Το σημερινό πανεπιστήμιο έχει κοιτίδες αμφισβήτησης κατά κανόνα όμως, και σε ότι αφορά τα του παρόντος άρθρου, αποτελεί ιδεολογικό στήριγμα του κράτους. 
Είναι επιτακτική ανάγκη η μεγέθυνση των μικρών κοιτίδων επιστημονικής αμφισβήτησης στο όνομα της επιβίωσης της ανθρωπότητας: Το πανεπιστήμιο μπροστά στο ιστορικό του ΧΡΕΟΣ.
.agelioforos.gr
19/4/13
--
-