Μυθοποίηση του περιθωρίου...

Γράφει ο ΝΙΚΟΛΑΟΣ  ΚΑΡΑΤΖΙΟΣ
-
*  Ο Κριμαϊκός Πόλεμος (1853-1856) έθεσε την Ρωσία αντιμέτωπη με την Αγγλία, την Γαλλία και την Τουρκία. Η ήττα στην Κριμαία αποκάλυψε πόσο καθυστερημένη είχε μείνει η Ρωσία, και το πρώτο βήμα προς τον εκσυγχρονισμό της ήταν η κατάργηση της δουλοπαροικίας. Ο νέος Τσάρος Αλέξανδρος Β’, που βασίλευσε από το 1855 έως το 1881, θεώρησε ότι οι κίνδυνοι για την δημόσια τάξη από τη διάλυση του υπάρχοντος συστήματος, το οποίο είχε αποτρέψει τις ενέργειες του Νικολάου Α’, ήταν λιγότεροι από τους κινδύνους που εγκυμονούσε η συνέχιση της ιδίας κατάστασης.

Όπως είπε στους ευγενείς της Μόσχας το 1856 «είναι προτιμότερο να καταργηθεί η δουλοπαροικία εκ των άνω από το να αναμένεται να αρχίσουν να απελευθερώνονται οι δουλοπάροικοι εκ των κάτω». Την 1η Μαρτίου του 1881 ο Τσάρος Αλέξανδρος Β’ επέστρεφε στο παλάτι έχοντας πάνω του προσχέδιο για τη θέσπιση κοινοβουλευτικού σώματος. Δύο διαδοχικές εκρήξεις τον τραυμάτισαν θανάσιμα, μαζί με άλλους είκοσι περαστικούς, καθώς και τον ίδιο τον βομβιστή ο οποίος ανήκε στο Κόμμα της Λαϊκής Θέλησης. Τα μέλη αυτού του κόμματος ήταν οπαδοί του γνωστού αναρχικού – σοσιαλιστή Μιχαήλ Μπακούνιν (1814-1876), που είχε πεθάνει πριν μερικά χρόνια, μέγας αντίπαλος του Μαρξ στην ηγεσία της Πρώτης Διεθνούς και οπαδός του εκ Γαλλίας σοσιαλιστή Πιέρ Ζοζέφ Προυντόν (1809-1865), του ανθρώπου που διεκήρυξε πρώτος πως «η ιδιοκτησία είναι κλοπή» επινοώντας τον όρο «αναρχία», ως το αντίθετο κάθε έννοιας ιεραρχίας, στην οργανωμένη κοινωνία.
Ο αφορισμός του Μπακούνιν, «το πάθος για καταστροφή είναι δημιουργικό πάθος», αναδείχθηκε σε μότο των Ρώσων «αναρχιστών», οι οποίοι ζητούσαν την εκμηδένιση κάθε κοινωνικής και πολιτιστικής αξίας. Γι’ αυτό και ο Ρωσικός Σοσιαλιστικός Αναρχισμός έλαβε μια πιο ειδική ονομασία ήτοι «Μηδενισμός», το μανιφέστο του οποίου διδάσκει: «ό,τι μπορεί να τσακιστεί, ας τσακιστεί, ό,τι αντέξει στην θύελλα, είναι ικανό να ζήσει, ό,τι γίνει σμπαράλια, είναι σκουπίδι, σε κάθε περίπτωση, χτυπάτε δεξιά κι αριστερά, δεν θα κάνει και δεν μπορεί να κάνει κακό».
Όλα δείχνουν ότι η ρήση του Μπακούνιν βρήκε, έστω και με ένα ασυνείδητο τρόπο, πρόσφορο έδαφος σε μερίδα της ελληνικής κοινωνίας, μετά την Μεταπολίτευση, και δη από της ανόδου του ΠΑΣΟΚ στην εξουσία, το 1981. Η ιδιαιτέρως βίαιη επίθεση στις εγκαταστάσεις εξορύξεως χρυσού, στην περιοχή Σκουριές της Χαλκιδικής, δυστυχώς έτυχε υποστήριξης ή έστω συμπάθειας από μερίδα της κοινής γνώμης αλλά και του λαϊκίζοντος πολιτικού κόσμου, με αποκορύφωμα τα πρόσφατα θλιβερά επεισόδια της Ιερισσού, κατά τα οποία, άκουσον – άκουσον, κάτοικοι της Ιερισσού παρεμπόδισαν τα εντεταλμένα από το κράτος ανακριτικά όργανα, όπως πραγματοποιήσουν κατ’ οίκον έρευνες για τις κακουργηματικές πράξεις στις Σκουριές, προβάλλοντας αντίσταση στις Αστυνομικές Δυνάμεις που συνόδευαν τα παραπάνω ανακριτικά όργανα.
Αλλά και από το ποιόν των ληστών (στο Βελβεντό Κοζάνης), περί των οποίων η παρούσα στήλη αναφέρθηκε λεπτομερώς σε άρθρο της, που δημοσιεύθηκε στον «Πρωινό Λόγο», την 8η Μαρτίου 2013, φαίνεται πως το πνεύμα της ανωτέρω μπακούνειας ρήσης γοητεύει και γόνους μεγαλοαστικών οικογενειών.
Ο Ντοστογιέφσκι (1821-1881) στο έργο του «Οι δαιμονισμένοι» σκιαγραφεί όλους τους τύπους των μηδενιστών. Υπάρχουν μηδενιστές με έντονες μεταφυσικές ανησυχίες, μηδενιστές με κρυμμένη ανθρωπιά, αλλά και μηδενιστές αμοραλιστικού τύπου που δεν πιστεύουν στην αξία του ανθρώπου και έχουν την τάση να ποδοπατούν τον συνάνθρωπό τους ή να διαπράττουν φρικτά εγκλήματα σε βάρος των άλλων.
Στη γλώσσα της Ψυχιατρικής ο μηδενιστής είναι ένας παράφρων ψυχοπαθής στην ψυχή του οποίου υπάρχει πολύ μίσος, αγανάκτηση και τάση αυτοκαταστροφής, με την έμμονη σκέψη την εξόντωση ολόκληρης της ανθρωπότητας, επειδή η προσωπική του ύπαρξη δέχθηκε από το περιβάλλον ορισμένα πλήγματα, που ο ίδιος τα εκτιμά καίρια και ανεπανόρθωτα.
Σχετικά με το ζήτημα του μηδενισμού, λοιπόν, σε άρθρο του στην εφημερίδα «Καθημερινή» (14-12-2008) μετά τα επεισόδια που ξέσπασαν κατόπιν της δολοφονίας του Αλ. Γρηγορόπουλου, ο πανεπιστημιακός – συγγραφέας Στελ. Ράμφος μιλούσε για «αρνητικό περιεχόμενο του ψυχισμού» όπου «σκοπός της ζωής παύει να είναι η ευδαιμονία και γίνεται η απόλυτη ελευθερία του ανθρώπου κάτι συνεπαγόμενο τον θάνατο του Θεού. Η εναντίωση του απεριόριστου «θέλω» προς τον περιορισμό της φύσης έκανε τον μηδενισμό ευπρόσδεκτο στη Ρωσία εν είδει εξεγέρσεως εναντίον του καθεστώτος και όλων των αθλιοτήτων που συντηρούσε και εξέθρεφε». Μέσα από αυτό το πρίσμα, η διαφθορά, η παρακμή των θεσμών, η ανομία των κρατούντων στην Ελλάδα της Μεταπολίτευσης, συνέτειναν στο να καταστεί ένας μηδενισμός ευπρόσδεκτος.
Γιατί όμως ο ελληνικός μηδενισμός άνθησε σταδιακά μετά το 1974; «Διότι υποχώρησαν τα παραδοσιακά κάστρα του νοήματος όπως η οικογένεια και η θρησκευτικότητα. Αντί να βρεθεί στη θέση τους μια νέα, δημιουργική δυναμική, μας έμεινε η λογική της ευκολίας του 24ώρου και της ευχαριστήσεως. Αυτή η λογική αφήνει τα πράγματα στο μηδέν τους. Έτσι δημιουργήθηκαν οι προϋποθέσεις για έναν μεταχρονολογημένο ιθαγενή μηδενισμό». Ίχνη αυτού του «ιθαγενούς μηδενισμού» διακρίνει κανείς σε σκόρπια συνθήματα στους δρόμους των μεγαλουπόλεων (Αθήνα, Θεσσαλονίκη, κλπ.), στα σχολικά κτίρια και πανεπιστήμια της χώρας, μέσα από τα οποία καταδικάζεται κάθε έννοια πολιτισμού, ενώ αποθεώνεται η καταστροφή σε όλες τις εκφάνσεις.
Ένα, ίσως, ενδεικτικό παράδειγμα μνημονεύει στο συλλογικό έργο «Η βία…» (εκδ. Πόλις) ο Πάσχος Μανδραβέλης: «Τον Αύγουστο του 2012 συνελήφθη ο 30χρονος θεολόγος Τάσος Θεοφίλου κατηγορούμενος για μια ληστεία στην Πάρο. Στο μπλογκ που είχε τον παιχνιδιάρικο τίτλο «Παρανουαρικό», γράφει για την πορεία στο έγκλημα, ή στην επανάσταση όπως φαντάζεται ο ίδιος. Έπιανα δουλειά σε καφέ – μπαρ ή εστιατόρια. Όσο πιο κάτεργο τόσο πιο ενθουσιωδώς. Η μισθωτή σκλαβιά έπαιρνε άλλη διάσταση. Γιατί στην πραγματικότητα υποδυόμουν τον μισθωτό σκλάβο χωρίς να είμαι. Στην πραγματικότητα ήμουν σε αποστολή. Έδινα ψεύτικα στοιχεία. Παρακολουθούσα τις κινήσεις του ταμείου. Μάθαινα πού μένει το αφεντικό και τον φέρμαρα στη διαδρομή για το σπίτι του. Μεταφιεσμένος και με την απειλή ενός πιστολιού ρέπλικα…».
Λίγες μέρες μετά την σύλληψη του Τάσου Θεοφίλου (ο οποίος κατηγορείται για ληστεία και φόνο) κάποιος άλλος κατηγορούμενος (και για συμμετοχή σε τρομοκρατική οργάνωση, γνωστός ήδη στο Πανελλήνιο και από τη ληστεία στο Βελβεντό Κοζάνης), ο Γιάννης Μιχαηλίδης δημοσιοποιεί μια ανοιχτή επιστολή συμπαράστασης στον συλληφθέντα. Ανάμεσα στ’ άλλα γράφει ότι η επίθεσή του με τόξο στη Βουλή, τον Δεκ. του 2011, «ήταν συμβολική πράξη».
Είναι αυτές οι «συμβολικές πράξεις» που λατρεύουν οι μηδενιστές – αναρχικοί που, βέβαια, βρίσκονται κοντά στους ρομαντικούς.
Αυτή η μυθοποίηση του περιθωρίου και η ανάγκη για σύγκρουση υπήρχε στην ελληνική κοινωνία πολύ πριν από την έλευση των μέτρων λιτότητας. Αν λοιπόν οι μεταρρυθμίσεις φέρνουν ανατροπές σε ένα αυστηρά πολιτικό πλαίσιο, σε επίπεδο κουλτούρας και νοοτροπίας, ο δρόμος ίσως να είναι βασανιστικά μακρύς. Και αυτό πρέπει να προβληματίσει την ευρύτερη αριστερά και ιδιαίτερα τον ΣΥΡΙΖΑ.
www.proinoslogos.gr
31/5/13
--