Πώς συνεισέφερε η ΕΚΤ στο "ELA να δεις" της Κύπρου

Του Θόδωρου Σκυλακάκη
Η αμερικανική επανάσταση πραγματοποιήθηκε με το θεμελιώδες αίτημα «καμία φορολογία χωρίς αντιπροσώπευση» (no taxation without representation). Στην συνέχεια της ιστορίας τα κοινοβούλια, εκπροσωπώντας τους λαούς, έχουν την ευθύνη της επιβολής φορολογίας, αλλά και της έγκρισης της δημιουργίας δημοσίου χρέους, στο πλαίσιο της κατάρτισης και εκτέλεσης των προϋπολογισμών του κράτους. Όλα αυτά μέχρι να φτάσουμε στον «μαγικό κόσμο» της Ευρωζώνης και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, όπου, όπως αποδείχθηκε από την υπόθεση της Λαϊκής Τράπεζας στην Κύπρο, υπάρχουν και άλλοι τρόποι να αυξηθεί δυνητικά το δημόσιο χρέος και να οδηγηθεί μια χώρα στο απόλυτο αδιέξοδο, μέσω της Κεντρικής Τράπεζας (στην προκειμένη περίπτωση της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας).

Όπως είναι γνωστό η Λαϊκή στην Κύπρο είχε λάβει από τον μηχανισμό του Emergency Liquidity Assistance (ELA – «βοήθεια επείγουσας ρευστότητας») πάνω από 9 δισ. ευρώ. Τα χρήματα αυτά ήταν το μεγαλύτερο μέρος της τρύπας που έψαχνε όλη την περασμένη εβδομάδα να καλύψει η Κύπρος και κατέληξαν να φορτωθούν σε μεγάλο βαθμό στους άσχετους με την υπόθεση καταθέτες της Τράπεζας Κύπρου (και πιθανότητα στο τέλος, μια που θα δοθεί πρόσθετος ELA στην Τράπεζα Κύπρου, στον Κύπριο φορολογούμενο). Το τρομακτικό αυτό ποσό, που ισοδυναμεί με πάνω από 50% του κυπριακού ΑΕΠ, δεν χορηγήθηκε πρόσφατα ή έστω τους τελευταίους μήνες. Με βάση πίνακα που δημοσιεύει η εφημερίδα Φιλελεύθερος της Κύπρου, ο δανεισμός από το ELA ξεκίνησε πριν 18 μήνες και σχεδόν από την αρχή έφτασε σε απαγορευτικά επίπεδα (3,5 δισ. τον Νοέμβριο του 2011, όταν ακόμα ονομαζόταν Marfin Popular Bank), για να κορυφωθεί σε 9,6 δισ. τον Ιούλιο του 2012.
Θα κάνουμε εδώ μια αναγκαία παρέκβαση για το τι είναι και πως λειτουργεί ο ELA. Κατά την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα πρόκειται για ένα εργαλείο που προσφέρει βοήθεια από τις κεντρικές τράπεζες «σε εξαιρετικές περιστάσεις και κατά περίπτωση σε προσωρινά χωρίς ρευστότητα αλλά αξιόχρεους οργανισμούς» («to temporarily illiquid but solvent institutions)». Κατά το Reuters, που συνοψίζει τις σχετικές πληροφορίες για τους (μη διαθέσιμους δημόσια αναλυτικούς κανόνες που διέπουν το ELA), οι κεντρικές τράπεζες προσφέρουν βοήθεια με αντάλλαγμα «επαρκείς εξασφαλίσεις» («against adequate collateral»), «κάθε αλλαγή των ορίων του ELA εγκρίνεται με πλειοψηφία 2/3 από το 23μελές Διοικητικό Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας», που «εγκρίνει τα μέγιστα ποσά του ELA για κάθε συγκεκριμένη τράπεζα» και τα κράτη «είναι σε τελική ανάλυση υπεύθυνα για όποιες ζημίες προκληθούν από ELA που θα δοθεί από τις κεντρικές τους τράπεζες, καθώς εγγυώνται για αυτές». Επίσης η ίδια η ΕΚΤ δηλώνει ότι οι σχετικές πληροφορίες για το ELA είναι «αναγκαίο να μένουν εμπιστευτικές».
Το σκληρό ερώτημα που προκύπτει από όλα αυτά είναι: τήρησαν η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου, αλλά και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τους κανόνες που διέπουν την χορήγηση του ELA; Πώς είναι δυνατόν να θεωρηθεί «προσωρινή έλλειψη ρευστότητας» η χορήγηση επί 18 ολόκληρους μήνες σε μια μόνη τράπεζα ποσού που έφτασε το 50% του ΑΕΠ της χώρας; Και πώς θεώρησαν ότι η συγκεκριμένη τράπεζα ήταν αξιόχρεη όταν από το ίδιο το ποσό, αλλά και όπως απέδειξαν τα γεγονότα, ακόμα και με κούρεμα των καταθέσεών της, τα χρήματα δεν φτάνουν για να καλύψουν την σχετική υποχρέωση με αποτέλεσμα να φορτωθούν στους άσχετους με την Λαϊκή καταθέτες άλλης τράπεζας;
Όπως χαρακτηριστικά αναφέρει η Καθημερινή «η «Καλή Λαϊκή», η οποία θα αναλάβει τις υποχρεώσεις για τον ELA... μπορεί να καλύψει περίπου το 60%, δηλαδή 5,4 - 6 δισ. ευρώ... το υπόλοιπο που απομένει από τον ELA, ένα ποσό ύψους 3,2 με 3,8 δισ. ευρώ, θα φορτωθεί στις πλάτες της Τράπεζας Κύπρου». Με δεδομένο δε ότι η πορεία και της τελευταίας εξαρτάται από τις αντιδράσεις των κουρεμένων καταθετών και στη συμφωνία του Eurogroup προβλέπεται πρόσθετη χορήγηση ρευστότητας (πάλι μέσω ELA) στην Τράπεζα Κύπρου, είναι πολύ πιθανόν ότι ένα σοβαρό μέρος του τελικού λογαριασμού θα καταλήξει στον Κύπριο φορολογούμενο.
Το σοβαρότερο όμως ερώτημα όλων, το οποίο αφορά κάθε ευρωπαίο πολίτη είναι πώς μπορεί να αφήνονται κάποιοι θεσμοί τόσο ανεξέλεγκτοι ώστε να μπορούν να δίνουν το 50% του ΑΕΠ μιας χώρας επί 18 μήνες να το διαχειρίζονται κάποιοι ως ιδιωτικό χρήμα, χωρίς έγκριση του κοινοβουλίου και χωρίς ουσιαστικές εξασφαλίσεις (ή για να είμαστε ακριβείς με προφανή από τα γεγονότα έλλειψη εξασφαλίσεων); Να μπορούν δηλαδή να δανείζουν, να δίνουν μικρούς ή μεγάλους τόκους, να επιτρέπουν την απόσυρση καταθέσεων κ.λπ., με χρήματα που δεν είναι ούτε δικά τους, ούτε καν των καταθετών που τους εμπιστεύτηκαν, αλλά σε τελική ανάλυση των φορολογουμένων.
Για όλα αυτά οι τραπεζίτες (και ιδίως εξ αυτών οι κεντρικοί, οι οποίοι μετέχουν και στις διάφορες τρόικες), εμφανίζονται με ένα πάγιο επιχείρημα: Όλα γίνονται για να προστατευτεί η χρηματοπιστωτική σταθερότητα, οι καταθέσεις του κόσμου, η λειτουργία του συστήματος. Επειδή όμως ως αποδεικνύεται το σύστημα τελικά απέτυχε να προστατεύσει και την χρηματοπιστωτική σταθερότητα και τις καταθέσεις του κόσμου και την ίδια του τη λειτουργία, μήπως έχει έρθει η ώρα να ελεγχθεί επιτέλους και το ίδιο; Να ελεγχθούν και οι επί μέρους κεντρικές Τράπεζες και η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα, για τους συγκεκριμένους χειρισμούς τους, αλλά να ανοίξει και η συζήτηση για το πώς θα βρεθούν επί τέλους υπό δημοκρατικό έλεγχο, με δραστικές αλλαγές του σχετικού θεσμικού πλαισίου, όσοι υπό το πρόσχημα της «ελευθερίας της αγοράς» και της «ασφάλειας του χρηματοπιστωτικού συστήματος», αλλά ανεξέλεγκτα στην ουσία, διαχειρίζονται δισεκατομμύρια δισεκατομμυρίων και όταν γίνεται η ζημιά στέλνουν το λογαριασμό στον απλό πολίτη;
* ELA - Emergency Liquidity Assistance
** Ο κ. Θεόδωρος Σκυλακάκης είναι Ευρωβουλευτής, μέλος της Συμμαχίας Φιλελεύθερων και Δημοκρατών για την Ευρώπη και της ΚΕ της Δράσης.
.capital.gr
27/3/13

Πηγή:www.capital.gr