Κατάρ: Αθέατος πρωταγωνιστής στον εμφύλιο της Συρίας .... Σαουδική Αραβία-Κατάρ διαγκωνίζονται για την επόμενη μέρα

[Το πλούσιο σε φυσικό αέριο κράτος του Κατάρ έχει συνδράμει τουλάχιστον 3 δισ. δολάρια τους αντάρτες της Συρίας τα δύο τελευταία χρόνια ξεπερνώντας κάθε άλλη κυβέρνηση, αλλά τώρα παραγκωνίζεται από τη Σαουδική Αραβία ως πρωταρχική πάροχο οπλισμού στους αντάρτες. Το κόστος της επέμβασης του Κατάρ είναι μηδαμινό συγκρινόμενο με το συνολικό επενδυτικό χαρτοφυλάκιο της χώρας, αλλά σίγουρα υποσκελίζει τη Δυτική εμπλοκή. ]

Επιμέλεια: Γεωργία Μυλωνάκη
(Πηγή: Financial Times, Enet)
Το μικρό κρατίδιο με τη μεγάλη όρεξη, είναι ο μεγαλύτερος χορηγός της αντιπολίτευσης, παρέχοντας γενναιόδωρα προσφυγικά βοηθήματα στους αντιφρονούντες και έχει παράσχει τεράστια ποσά για ανθρωπιστική υποστήριξη. Σύμφωνα με κάποιους υπολογισμούς το Κατάρ παρέχει 50.000 δολάρια το χρόνο ατομικά σε αντιφρονούντες και τις οικογένειές του.

Το Σεπτέμβρη πολλοί αντάρτες στη Χαλέπα της Συρίας έλαβαν από το Κατάρ το εφάπαξ ποσό των 150 δολαρίων.
Πηγές κοντά στην κυβέρνηση του Κατάρ λένε ότι το συνολικό ποσό που έχει διατεθεί φτάνει τα 3 δισ. δολάρια, ενώ διπλωματικές και πηγές των ανταρτών κάνουν λόγο για 1 δισ. δολ. το ανώτερο.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο Διεθνών Ειρηνευτικών Ερευνών της Στοκχόλμης, που παρακολουθεί το εμπόριο όπλων, το Κατάρ έχει στείλει τις περισσότερες αποστολές όπλων στη Συρία, με πάνω από 70 στρατιωτικές εμπορικές πτήσεις στη γειτονική Τουρκία μεταξύ Απριλίου 2012 και Μαρτίου 2013.
Οι ανταγωνιστές του Κατάρ στην περιοχή κατηγορούν την ηγεσία του ότι χρησιμοποιεί την οικονομική της ισχύ για ν' αγοράσει μελλοντική επιρροή και ότι κατέληξε να διχάσει την αντιπολίτευση της Συρίας. Στο πλαίσιο αυτό, η Σαουδική Αραβία, που μέχρι σήμερα ήταν πιο συνειδητός υποστηρικτής των ανταρτών της Συρίας κλιμάκωσε την εμπλοκή της. Οι πρόσφατες εντάσεις αναφορικά με την εκλογή του μεταβατικού πρωθυπουργού της αντιπολίτευσης, που κέρδισε την υποστήριξη των Αδελφών Μουσουλμάνων της Συρίας, ώθησε επίσης τη Σαουδική Αραβία να συσφίξει τη σχέση της με το πολιτικό σκέλος της αντιπολίτευσης, μια υπόθεση που είχε εν πολλοίς αφήσει στα χέρια του Κατάρ.
Ο υποβιβασμός του Κατάρ στη δεύτερη θέση αναφορικά με την αποστολή οπλισμού, έρχεται μετά τις ανησυχίες της Δύσης και άλλων αραβικών κρατών ότι τα όπλα που προμηθεύει μπορεί να πέσουν στα χέρια της συνδεόμενης με την Αλ Κάιντα ομάδας Μέτωπο Νούσρα. Οι διπλωμάτες υποστηρίζουν επίσης ότι το Κατάρ δυσκολεύεται να διασφαλίσει τη σταθερή προμήθεια του οπλισμού, πράγμα που κατορθώνει η Σαουδική Αραβία μέσω των πιο εξελιγμένων δικών της δικτύων.
Ο διάδρομος προμηθειών μέσω των συνόρων της Ιορδανίας στη νότια Συρία άνοιξε τους τελευταίους μήνες. Η ιορδανική κυβέρνηση, που τρομοκρατείται στην ιδέα να αναλάβουν οι τζιχαντιστές την εξουσία στη γείτονα χώρα, επέτρεψαν διστακτικά τις αποστολές όπλων της Σαουδικής Αραβίας.
Ο δισταγμός της Δύσης να επέμβει πιο δραστικά στη Συρία έχει αφήσει τους αντιπάλους του Μπασάρ αλ-Άσαντ να εξαρτώνται από την υποστήριξη του Κατάρ, της Σαουδικής Αραβίας και της Τουρκίας από πέρυσι, ενώ αργότερα προστέθηκαν τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και η Ιορδανία. 

Οι φιλοδοξίες του εμίρη
Για το Κατάρ η Συρία είναι το αποκορύφωμα μιας οπορτουνιστικής εξωτερικής πολιτικής που κατέστησε τη Ντόχα υποστηρικτή άλλων αραβικών εξεγέρσεων στη βόρεια Αφρική και φίλο εκείνων που αναδεικνύονται νικητές, που είναι στις περισσότερες περιπτώσεις ισλαμιστές. Η οικογένεια που εξουσιάζει το Κατάρ, οι αλ-Θάνι, δεν έχουν ιδεολογικό ή θρησκευτικό δεσμό με τους ισλαμιστές, απλώς δεν είναι ιδεολογικά επιλεκτικοί στη χρησιμοθηρία τους. Το Κατάρ υποστήριξε τη Μουσουλμανική Αδελφότητα στην Αίγυπτο και στο ισλαμικό κόμμα αλ-Νάχντα στην Τυνησία, που κέρδισαν τις πρώτες εκλογές μετά τις λαϊκές εξεγέρσεις. Κάποιοι πολιτικοί στην περιοχή πιστεύουν ότι ο εμίρης προσπαθεί να εμφανιστεί ως ο “Ισλαμιστής Γκαμάλ Αμπντέλ Νάσερ”, αναφερόμενοι στον Αιγύπτιο πρόεδρο και μόνο πραγματικό παν-αραβικό ηγέτη του αραβικού κόσμου.
Για τον Σεΐχη Χαμάντ, τον 61χρονο εμίρη που κυβερνά το Κατάρ από το 1995, αφότου καθαίρεσε τον πατέρα του, η πολιτική του στη Δαμασκό αποτέλεσε μια θεαματική στροφή 180 μοιρών. Δεν έχει περάσει πολύς καιρός από τότε που ο Μπασάρ αλ-Άσαντ και η γυναίκα του Άσμα ήταν τακτικοί επισκέπτες της Ντόχας, ως καλεσμένοι του εμίρη και της δεύτερης συζύγου του. Ινστιτούτα του Κατάρ ήταν μεγάλοι επενδυτές στη Συρία, με τη σύσταση το 2008 μιας κοινής εταιρείας συμμετοχών 5 δισ. δολαρίων για την ανάπτυξη από ξενοδοχείων μέχρι σταθμών ηλεκτρικής ενέργειας. Ο εμίρης επίσης ήταν πρωτεργάτης της διεθνούς αποκατάστασης του Άσαντ κατά το σταδιακό εξοστρακισμό του από τις ΗΠΑ, την Ευρώπη και τους άραβες συναδέλφους του και έπαιξε ενεργό ρόλο στην αποκατάσταση των σχέσεων της Συρίας με τη Γαλλία τα χρόνια πριν την εξέγερση. Τότε η Συρία ήταν μέλος μιας συμμαχίας με το Ιράν και τη Χεζμπολά του Λιβάνου, που φαινόταν να βρίσκεται σε ανοδική πορεία, και το Κατάρ, ωθούμενο από πραγματισμό και οπορτουνισμό, ήθελε να εκμεταλλευτεί την ευκαιρία.
Αν και ο εμίρης δεν δημοσιοποίησε τη θέση του μέχρι να σπάσει τη σιωπή της η Σαουδική Αραβία τον Αύγουστο του 2011, στο Κατάρ παγιώθηκε η αντίληψη κατά το πρώτο αιματηρό καλοκαίρι ότι αυτό που γινόταν στη Συρία ήταν επανάσταση, όπως και στις άλλες περιοχές της περιφέρειας. Ακολουθώντας το μοτίβο των άλλων αραβικών εξεγέρσεων, το ένστικτο του Κατάρ ήταν να ποντάρει στην αντιπολίτευση. Τον Ιανουάριο του 2012 ο εμίρης δήλωσε σε αμερικανικό τηλεοπτικό δίκτυο ότι θα πρέπει να σταλούν στη Συρία αραβικά στρατεύματα για “να σταματήσει η αιματοχυσία”. 

Οι διαδρομές των όπλων
 
 
  Η διαδρομή του οπλισμού από το Κατάρ στη Συρία μέσω Τουρκίας. Πηγή:Reuters Η στήριξη των ένοπλων ανταρτών ήταν το επόμενο βήμα στην εμπλοκή του Κατάρ στη Συρία. Στις αρχές του 2012, καθώς οι ειρηνικές διαμαρτυρίες έδιναν τη θέση τους στην οπλισμένη αντιπολίτευση, το Κατάρ αγόραζε όπλα στη Λιβύη και σε χώρες της ανατολικής Ευρώπης και τα προωθούσε αεροπορικώς στην Τουρκία, απ' όπου οι μυστικές υπηρεσίες βοηθούσαν την παράδοσή τους στην άλλη πλευρά των συνόρων. Στην αρχή οι παραλήπτες του οπλισμού γινόταν μέσω Τούρκων διαμεσολαβητών και στη συνέχεια, όταν εισήλθε στη στρατιωτική προσπάθεια και η Σαουδική Αραβία, μέσω Λιβανέζων.
Αν και οι σχέσεις μεταξύ Κατάρ και Σαουδικής Αραβίας διακρίνονταν από αμοιβαία καχυποψία, εργάστηκαν πολύ στενά στη Συρία, ωστόσο μια κομβική διαφωνία αναφορικά με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα οδήγησε στην υιοθέτηση ξεχωριστής πολιτικής ατζέντας τις δύο χώρες, με ζημιογόνες συνέπειες για την ενότητα της αντιπολίτευσης. Για τη Σαουδική Αραβία, οι λίγες κοσμικές αντάρτικες οργανώσεις και οι σαλαφιστικές ομάδες που ασπάζονται ένα πιο αυστηρό γουαχαμπιστικό ισλάμ που εφαρμόζεται στη Σαουδική Αραβία, είναι κατά πολύ προτιμότερες από τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, μια πολύ πιο οργανωμένη πολιτική ομάδα και γι' αυτό μεγαλύτερη πολιτική απειλή.
Αν και το Κατάρ αρνείται τις όποιες εντάσεις με τη Σαουδική Αραβία, πηγές των ανταρτών και αναλυτές υποστηρίζουν ότι από τον περασμένο Σεπτέμβριο οι αντιθέσεις οξύνθηκαν σε σημείο τέτοιο ώστε κάθε χώρα δημιουργούσε τις δικές της ξεχωριστές στρατιωτικές συμμαχίες και δομές. 

Η εμπλοκή με το πολιτικό σκέλος
Η εμπλοκή του Κατάρ με το πολιτικό σκέλος της αντιπολίτευσης στη Συρία δημιούργησε ακόμη μεγαλύτερη πολεμική απ' ότι η υποστήριξη που παρείχε στους αντάρτες. Οι αντιφρονούντες αποτελούνται από μια δύστροπη ποικιλία από φράξιες, αλλά παίζουν σημαντικό ρόλο στη διαμόρφωση της διεθνούς πολιτικής. Αν και ήταν η Τουρκία που βοήθησε στη διαμόρφωση της πρώτης αξιόπιστης οργάνωσης-ομπρέλα της αντιπολίτευσης, του Συριακού Εθνικού Συμβουλίου (ΣΕΣ), τον Αύγουστο του 2011, το Κατάρ γρήγορα την αγκάλιασε και συνέβαλε στη χρηματοδότησή της. Το ΣΕΣ ωστόσο έπεσε θύμα εσωτερικών αντιθέσεων που οδήγησαν στην επικράτηση της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, της μόνης οργανωμένης ομάδας στο εσωτερικό του. Καθώς οι κοσμικές φωνές άρχισαν να εγκαταλείπουν το ΣΕΣ, η Δύση με επικεφαλής τις ΗΠΑ πίεσε το Κατάρ να βοηθήσει στο σχηματισμό μιας ευρύτερης αντιπολίτευσης. Το νέο σώμα, η Εθνική Συμμαχία, ανακοινώθηκε στη Ντόχα το Νοέμβριο του 2012. Η Μουσουλμανική Αδελφότητα δεν ήταν πλέον ο βασικός εταίρος καθώς είχε προστεθεί μια νέα ομάδα περισσότερων από 12 μελών που συμμετείχαν ως εκπρόσωποι των τοπικών κοινοτήτων της Συρίας. Ωστόσο προκλήθηκαν νέες διαφωνίες καθώς η νέα ομάδα θεωρήθηκε σύμμαχος του Κατάρ. Κάθε ένα απ' αυτά τα μέλη θεωρητικά εκπροσωπεί ένα τοπικό συμβούλιο των διαφορετικών επαρχιών της Συρίας. Συνολικά οι σύμβουλοι έλαβαν 8 εκατ. δολάρια από το Κατάρ λίγο μετά το σχηματισμό της συμμαχίας, ενώ ήταν η πρώτη και ίσως η μόνη χώρα που παρείχε χρηματοδότηση στον προϋπολογισμό της συμμαχίας ύψους 20 εκατ. Δολαρίων. Επίσης παρέδωσε τα πρώτα 10 εκατ, δολάρια από τα 100 εκατ. δολάρια που έχει υποσχεθεί να δώσει στη νέα ανθρωπιστική μονάδα του οργανισμού. 
 .enet.gr
17/5/13